غدد فوق کلیوی (آدرنال)

غدد فوق کلیوی (آدرنال)، دو غده کوچک مثلثی‌شکل هستند که در بالای هر کلیه قرار دارند. این غدد بخشی از سیستم غدد درون‌ریز بدن هستند و نقش بسیار حیاتی در تنظیم متابولیسم، پاسخ به استرس، فشار خون، و تعادل آب و الکترولیت‌ها دارند. هر غده فوق کلیوی از دو بخش اصلی تشکیل شده است :

1. قشر (کورتکس)

هورمون‌هایی مانند کورتیزول (تنظیم استرس و متابولیسم)، آلدوسترون (تنظیم سدیم و پتاسیم و فشار خون)، و آندروژن‌ها (هورمون‌های جنسی) را تولید می‌کند.

2. مدولا (بخش مرکزی)

آدرنالین (اپی‌نفرین) و نورآدرنالین تولید می‌کند که در واکنش "جنگ یا گریز" مؤثرند.

بیماری‌ها و مشکلات غدد فوق کلیوی

1. نارسایی غدد فوق کلیوی (آدیسون)
  • کاهش ترشح کورتیزول و آلدوسترون
  • علائم : خستگی، ضعف، کاهش وزن، افت فشار خون، تیره شدن پوست
2. سندرم کوشینگ
  • افزایش کورتیزول (معمولاً به دلیل تومور یا مصرف طولانی‌ مدت کورتون‌ها)
  • علائم : چاقی تنه‌ای، صورت گرد، پوکی استخوان، فشار خون بالا، دیابت
3. فئوکروموسیتوما
  • تومور نادر مدولا که منجر به ترشح بیش‌ از حد آدرنالین می‌شود
  • علائم : فشار خون بالا، تپش قلب، تعریق، اضطراب شدید
4. هایپر آلدوسترونیسم (سندروم کان)
  • افزایش ترشح آلدوسترون
  • علائم: فشار خون مقاوم، سطح پایین پتاسیم
5. تومورهای آدرنال (خوش‌ خیم یا بدخیم)
  • می‌توانند هورمونی فعال یا غیرفعال باشند
  • در برخی موارد بی‌علامت و فقط با تصویربرداری کشف می‌شوند
6. هایپرپلازی مادرزادی آدرنال (CAH)
  • اختلال ژنتیکی که موجب تولید نامتعادل هورمون‌های آدرنال در نوزادان می‌شود

وظایف و اقدامات فوق تخصص غدد (اندوکرینولوژیست) در بیماری‌های فوق کلیوی

ارزیابی بالینی و شرح حال دقیق
تجویز آزمایش‌ های تخصصی هورمونی
  • مانند سطح کورتیزول، ACTH، آلدوسترون، رنین، متانفرین‌ها و غیره
تفسیر تست‌های تحریک یا مهار هورمونی
  • مانند تست دگزامتازون یا تست تحریک ACTH
درخواست تصویربرداری
  • CT scan، MRI یا اسکن هسته‌ای برای بررسی ساختار آدرنال
درمان دارویی
  • جایگزینی هورمونی در نارسایی آدرنال (مثلاً هیدروکورتیزون یا فلودروکورتیزون)
  • کنترل سطح هورمون در شرایط پرکار
ارجاع به جراح
  • در صورت نیاز به برداشتن تومورهای آدرنال
پیگیری و مدیریت بلندمدت
  • برای بیماران مزمن

زمان کار کلینیک

یکشنبه
13.00 – 16.00
یکشنبه(دیابت)
9.00 – 12.00
چهارشنبه
9.00 – 12.00

تماس با کلینیک