آدنوم هیپوفیز چیست؟
آدنوم هیپوفیز نوعی تومور خوش خیم (غیر سرطانی) است که در غده هیپوفیز — مرکز اصلی کنترل هورمون های بدن — ایجاد می شود. این تومور ها ممکن است کوچک و بدون علامت باشند یا با ترشح بیش از حد یا کاهش هورمون ها باعث تغییرات متعددی در بدن شوند.
انواع آدنوم هیپوفیز
آدنوم ها به دو دسته کلی تقسیم می شوند:
| نوع آدنوم | توضیح | نمونه هورمون های درگیر |
| فعال (Functioning) | ترشح بیش از حد هورمون | پرولاکتینوما (پرولاکتین)، کوشینگ (ACTH)، آکرومگالی (GH) |
| غیر فعال (Non-functioning) | فاقد ترشح هورمون | ممکن است فقط با فشار به بافت های اطراف علائم ایجاد کند |
علائم آدنوم هیپوفیز
علائم بسته به نوع تومور متفاوت اند اما شایع ترین موارد شامل:
سردرد مزمن و مداوم
اختلال دید دو طرفه یا تاری دید (به علت فشار بر عصب بینایی)
اختلال در عادت ماهانه یا ناباروری
تغییرات خلقی یا خستگی مفرط
افزایش غیر طبیعی رشد در دست و پا (در آکرومگالی)
روش های تشخیص آدنوم هیپوفیز
پزشک فوق تخصص غدد معمولا برای تشخیص دقیق، چند مرحله را طی می کند:
| نوع بررسی | هدف |
| آزمایش خون و ادرار | اندازه گیری سطح هورمون های پرولاکتین، ACTH، GH، TSH |
| MRI هیپوفیز | بررسی اندازه و محل تومور |
| تست های بینایی (پریمتری) | ارزیابی آسیب احتمالی عصب بینایی |
| تست های مهار یا تحریک هورمونی | تشخیص عملکرد غیر طبیعی غده |
درمان آدنوم هیپوفیز
درمان بسته به نوع، اندازه و سطح ترشح هورمون متفاوت است:
| روش درمان | توضیح |
| دارو درمانی | پرولاکتینوما معمولا با دارو هایی مانند بروموکریپتین یا کابرگولین درمان می شود. |
| جراحی ترانس اسفنوئیدال (Transsphenoidal Surgery) | جراحی از راه بینی برای برداشت تومور های بزرگ یا مقاوم به دارو. |
| رادیوتراپی (پرتو درمانی) | برای موارد باقیمانده یا غیر قابل جراحی استفاده می شود. |
پیگیری بیماران پس از درمان
بررسی دوره ای سطح هورمون ها
MRI هر ۶ تا ۱۲ ماه
کنترل بینایی و فشار خون
در موارد خاص، جایگزینی هورمونی توسط فوق تخصص غدد
نقش فوق تخصص غدد در درمان آدنوم هیپوفیز
فوق تخصص غدد مسئول تفسیر دقیق تست های هورمونی، تشخیص افتراقی، انتخاب نوع درمان (دارویی یا جراحی) و مدیریت بلند مدت بیماران است.
