درمان چاقی

دیدگاه تخصصی تر در غدد و متابولیسم

از دید یک فوق تخصص غدد، چاقی یک «اختلال مزمن و پیچیده نوروهومورال» است که شامل :

• عدم تعادل انرژی دریافتی و مصرفی
• اختلال در مسیرهای تنظیم اشتها (هیپوتالاموس)
• تغییرات هورمونی (انسولین، لپتین، گرلین، آدیپونکتین و...)
• مقاومت به انسولین (پیش زمینه دیابت)
• التهاب مزمن درجه پایین (low-grade chronic inflammation)

بنابراین در غدد، چاقی نه فقط «عدد روی ترازو» بلکه یک بیماری متابولیک با پیامدهای متعدد است :

• دیابت نوع 2
• سندرم متابولیک
• بیماری قلبی-عروقی
• کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)
• اختلالات غدد جنسی (PCOS در زنان، کاهش تستوسترون در مردان)

خلاصه یک تعریف تخصصی (از نگاه یک فوق تخصص غدد)

«چاقی، یک بیماری مزمن و چندعاملی است که با افزایش غیرطبیعی توده چربی بدن مشخص می شود و ناشی از اختلال در مسیرهای نوروهورمونال تنظیم کننده تعادل انرژی است، به طوری که خطر ابتلا به بیماری های متابولیک و قلبی-عروقی را افزایش می دهد.»

اینجا چند «تعریف رسمی و دقیق» از منابع معتبر تخصصی غدد و متابولیسم (مانند The Endocrine Society، American Association of Clinical Endocrinology (AACE)، و WHO) آورده شده است.

۱. تعریف The Endocrine Society (بیانیه بالینی ۲۰۱۷)

"Obesity is a chronic, relapsing, progressive disease characterized by abnormal or excessive adipose tissue accumulation that impairs health through complex neurohormonal mechanisms regulating energy balance."
ترجمه دقیق :
«چاقی یک بیماری مزمن، عودکننده و پیشرونده است که با تجمع غیرطبیعی یا بیش از حد بافت چربی مشخص می شود و از طریق مکانیسم های نوروهورمونال پیچیده تنظیم کننده تعادل انرژی، سلامت را مختل می کند.»

۲. تعریف American Association of Clinical Endocrinology (AACE) / American College of Endocrinology (ACE) ۲۰۱۶ (Consensus Statement)

"Obesity is a chronic disease, characterized by excessive adiposity that increases the risk of morbidity and mortality. Clinical diagnosis requires BMI ≥30 kg/m² or ≥27 kg/m² with obesity-related complications."
ترجمه دقیق :
«چاقی یک بیماری مزمن است که با چربی اضافی بدن مشخص می شود و خطر بیماری و مرگ و میر را افزایش می دهد. تشخیص بالینی معمولاً نیازمند BMI ≥30 کیلوگرم بر متر مربع یا ≥27 همراه با عوارض مرتبط با چاقی است.»

۳. American Medical Association (AMA) policy (2013, reaffirmed later)

"Obesity is a disease state with multiple pathophysiological aspects requiring a range of interventions to advance treatment and prevention."
ترجمه :
«چاقی یک وضعیت بیماری است با جنبه های پاتوفیزیولوژیک متعدد که نیازمند مداخلات گوناگون برای بهبود درمان و پیشگیری است.»

۴. WHO (تعریف کلاسیک سازمان بهداشت جهانی)

"Obesity is abnormal or excessive fat accumulation that may impair health."
ترجمه :
«چاقی عبارت است از تجمع غیرطبیعی یا بیش از حد چربی که ممکن است سلامت را مختل کند.»

۵. AACE 2020/2022 New Obesity Clinical Practice Guidelines (به روزتر)

"Obesity is a chronic, relapsing, progressive, and treatable disease characterized by an abnormal or excessive amount of body fat that impairs health and leads to increased morbidity and mortality."
ترجمه دقیق:
«چاقی بیماری ای مزمن، عودکننده، پیشرونده و قابل درمان است که با مقدار غیرطبیعی یا بیش از حد چربی بدن مشخص می شود و سلامت را مختل می کند و موجب افزایش بیماری و مرگ و میر می شود.»

نکته مهم تخصصی (دیدگاه غدد)

متخصصان غدد بر «بیماری بودن» چاقی تاکید دارند، نه صرفاً «وضعیت» یا «ویژگی فیزیکی».
چرا؟

• مکانیسم های نوروهورمونال (هیپوتالاموس، لپتین، گرلین)
• تغییرات در پاسخ انسولین (مقاومت به انسولین)
• التهاب مزمن درجه پایین
• اختلال در محورهای غدد درون ریز (مثل محور HPA)

در اینجا نقش یک فوق تخصص غدد (اندوکرینولوژیست) را در «درمان چاقی» بررسی میکنیم. وظایف او فراتر از «کم کردن وزن» صرف است و شامل تشخیص، ارزیابی علل، طراحی درمان و پیگیری بلند مدت می شود.

۱. ارزیابی و تشخیص دقیق علت چاقی

• گرفتن شرح حال دقیق (رژیم غذایی، فعالیت بدنی، خواب، داروها، تاریخچه خانوادگی)
• بررسی علل ثانویه چاقی (کم کاری تیروئید، کوشینگ، اختلالات هیپوتالاموس، PCOS)
• درخواست آزمایش های لازم (TSH، کورتیزول، پروفایل متابولیک)
• ارزیابی عوارض چاقی (دیابت، فشار خون بالا، دیس لیپیدمی، کبد چرب، OSA)

۲. تعیین درجه و خطر چاقی

• محاسبه BMI
• اندازه گیری دور کمر
• طبقه بندی چاقی بر اساس خطر متابولیک و قلبی عروقی

۳. طراحی برنامه درمانی شخصی سازی شده

• توصیه تغییرات سبک زندگی (مداخله اصلی)
  • رژیم غذایی (با همکاری متخصص تغذیه)
  • افزایش فعالیت بدنی
  • اصلاح رفتار و سبک زندگی (رفتار درمانی)
• تعیین هدف واقع بینانه (۵–۱۰٪ کاهش وزن در ۶ ماه اول)

۴. درمان دارویی در صورت لزوم

• تجویز داروهای تایید شده ضد چاقی (با ارزیابی سود و خطر):
  • اورلیستات
  • لیرگلوتاید (GLP-1 agonist)
  • سماگلوتاید
  • نالتروکسان-بوپروپیون
• پایش عوارض جانبی داروها
• ارزیابی پاسخ به درمان

۵. ارجاع برای جراحی چاقی (باریاتریک) در موارد لازم

• شناسایی بیمارانی که اندیکاسیون جراحی دارند (BMI ≥ 40 یا ≥ 35 با بیماری همراه)
• مشاوره درباره مزایا و خطرات جراحی
• همکاری با تیم جراحی و تغذیه بعد از جراحی

۶. پایش بلندمدت و پیشگیری از بازگشت وزن

• پیگیری منظم
• پایش عوارض متابولیک
• حمایت از بیمار برای حفظ تغییرات رفتاری

۷. آموزش و توانمندسازی بیمار

• افزایش آگاهی بیمار درباره چاقی به عنوان یک بیماری مزمن
• کمک به مدیریت انتظارات واقع بینانه
• تشویق به مشارکت فعال در درمان

به زبان ساده:

فوق تخصص غدد در درمان چاقی، مثل یک «مدیر درمان» عمل می کند:

• علت یابی دقیق
• ارزیابی خطرات
• تغییر سبک زندگی
• درمان دارویی
• ارجاع به جراحی
• پیگیری طولانی مدت

آمپول های لاغری

برای مطالعه و بررسی کامل آمپول های لاغری به اینجا مراجعه فرمایید

انواع آمپول های لاغری

در حال حاضر چندین دارو با تاییدیه های معتبر بین المللی در دسترس هستند :

1. Wegovy (سمگلوتاید) – مخصوص کاهش وزن

2. Ozempic (سمگلوتاید) – دیابت نوع ۲، با اثر کاهش وزن

3. Saxenda (لیراگلوتاید) – تایید شده برای کاهش وزن

4. Victoza (لیراگلوتاید) – دیابت نوع ۲

5. Zepbound (تیرزپتاید) – مدیریت وزن (داروی جدید GLP-1/GIP)

6. Mounjaro (تیرزپتاید) – دیابت نوع ۲

7. Maciza (برند ایرانی لیراگلوتاید) – مشابه Saxenda

هر کدام از این داروها صفحه ی اختصاصی خواهند داشت و در آنجا جزئیات کامل شامل نحوه مصرف، عوارض، نکات ایمنی و پاسخ به سوالات متداول بررسی می شود.