تخمدان ها (Ovaries)
تخمدان ها (Ovaries) بخشی از دستگاه تناسلی زنانه و از غدد درون ریز محسوب می شوند که نقش کلیدی در تنظیم هورمون های جنسی زنانه (مانند استروژن و پروژسترون) دارند. تخمدان ها همچنین محل تولید و آزادسازی تخمک در فرآیند تخمک گذاری هستند.
نقش تخمدان ها
1. تولید هورمون های جنسی
- استروژن
- پروژسترون
- مقدار کمی تستسترون
2. کنترل سیکل قاعدگی
3. تاثیر بر بارداری، استخوان، پوست، خلق و خو، متابولیسم
بیماری ها و مشکلات شایع تخمدان که یک فوق تخصص غدد بررسی می کند
1. سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- شایع ترین اختلال هورمونی در زنان سن باروری
- علائم :
- قاعدگی نامنظم
- افزایش موهای زائد
- آکنه
- افزایش وزن
- ناباروری
2. نارسایی زودرس تخمدان (POI یا POF)
- کاهش عملکرد تخمدان قبل از سن ۴۰ سالگی
- علائم :
- قطع یا بی نظمی قاعدگی
- علائم یائسگی زودرس (گرگرفتگی، خشکی واژن)
- کاهش باروری
3. یائسگی (طبیعی یا زودرس)
- کاهش تدریجی تولید هورمون استروژن
- علائم :
- گرگرفتگی
- اختلالات خواب
- تغییرات خلقی
- پوکی استخوان
4. کیست های تخمدان
- بیشتر خوش خیم هستند
- برخی هورمون سازند و در صورت رشد زیاد یا پارگی، مشکل ساز می شوند
تومورها یا توده های هورمون ساز تخمدان
- ممکن است باعث افزایش غیرطبیعی هورمون هایی مانند تستسترون شوند
فوق تخصص غدد (اندوکرینولوژیست) چه اقداماتی انجام می دهد؟
تشخیص
- مصاحبه بالینی دقیق
- آزمایش های خونی هورمونی : FSH، LH، استرادیول، آندروژن ها، AMH و…
- سونوگرافی تخمدان ها (با همکاری متخصص زنان)
درمان
- داروهای تنظیم کننده هورمون ها (مثل قرص های ضد بارداری یا داروهای کاهش آندروژن)
- درمان ناباروری در همکاری با متخصصین زنان/IVF
- هورمون تراپی در یائسگی یا نارسایی تخمدان
- درمان مشکلات متابولیکی در PCOS : مانند دیابت، چاقی
پیگیری بلندمدت
- ارزیابی ریسک های درازمدت مانند :
- دیابت نوع ۲
- فشار خون
- چربی خون بالا
- پوکی استخوان
کارهایی که فوق تخصص غدد برای مدیریت یائسگی انجام می دهد :
| اقدام | توضیح |
| بررسی وضعیت هورمونی | اندازه گیری FSH، LH، استروژن، AMH و... |
| ارزیابی خطرات فردی | سابقه خانوادگی سرطان، پوکی استخوان، بیماری قلبی |
| درمان جایگزینی هورمونی (HRT) | اگر مناسب باشد، برای کنترل علائم و محافظت از استخوان |
| تجویز داروهای غیر هورمونی | برای زنانی که HRT نمی توانند بگیرند |
| پایش تراکم استخوان و چربی خون | برای پیشگیری از عوارض بلندمدت |
در چه شرایطی مراجعه به فوق تخصص غدد توصیه می شود؟
- قاعدگی نامنظم یا قطع قاعدگی
- ناباروری با علائم هورمونی
- علائم مردانه شدن (موی زائد، آکنه شدید، صدای خشن)
- یائسگی زودرس
- چاقی با علائم هورمونی
- پوکی استخوان در زنان جوان
زمینه ها
زمان کار کلینیک
- یکشنبه
- 13.00 – 16.00
- یکشنبه(دیابت)
- 9.00 – 12.00
- چهارشنبه
- 9.00 – 12.00