تخمدان ها (Ovaries)
تخمدان‌ها (Ovaries) بخشی از دستگاه تناسلی زنانه و از غدد درون‌ریز محسوب می‌شوند که نقش کلیدی در تنظیم هورمون‌های جنسی زنانه (مانند استروژن و پروژسترون) دارند. تخمدان‌ها همچنین محل تولید و آزادسازی تخمک در فرآیند تخمک‌گذاری هستند.
نقش تخمدان ها
1. تولید هورمون‌های جنسی
- استروژن
- پروژسترون
- مقدار کمی تستسترون
2. کنترل سیکل قاعدگی
3. تاثیر بر بارداری، استخوان، پوست، خلق‌وخو، متابولیسم
بیماری‌ها و مشکلات شایع تخمدان که یک فوق تخصص غدد بررسی می‌کند
1. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
- شایع‌ترین اختلال هورمونی در زنان سن باروری
- علائم :
- قاعدگی نامنظم
- افزایش موهای زائد
- آکنه
- افزایش وزن
- ناباروری
2. نارسایی زودرس تخمدان (POI یا POF)
- کاهش عملکرد تخمدان قبل از سن ۴۰ سالگی
- علائم :
- قطع یا بی‌نظمی قاعدگی
- علائم یائسگی زودرس (گرگرفتگی، خشکی واژن)
- کاهش باروری
3. یائسگی (طبیعی یا زودرس)
- کاهش تدریجی تولید هورمون استروژن
- علائم :
- گرگرفتگی
- اختلالات خواب
- تغییرات خلقی
- پوکی استخوان
4. کیست‌های تخمدان
- بیشتر خوش‌خیم هستند
- برخی هورمون سازند و در صورت رشد زیاد یا پارگی، مشکل‌ساز می‌شوند
تومورها یا توده‌های هورمون‌ساز تخمدان
- ممکن است باعث افزایش غیرطبیعی هورمون‌هایی مانند تستسترون شوند
فوق تخصص غدد (اندوکرینولوژیست) چه اقداماتی انجام می‌دهد؟
تشخیص
- مصاحبه بالینی دقیق
- آزمایش‌های خونی هورمونی : FSH، LH، استرادیول، آندروژن‌ها، AMH و…
- سونوگرافی تخمدان‌ها (با همکاری متخصص زنان)
درمان
- داروهای تنظیم‌کننده هورمون‌ها (مثل قرص‌های ضدبارداری یا داروهای کاهش آندروژن)
- درمان ناباروری در همکاری با متخصصین زنان/IVF
- هورمون‌تراپی در یائسگی یا نارسایی تخمدان
- درمان مشکلات متابولیکی در PCOS : مانند دیابت، چاقی
پیگیری بلندمدت
- ارزیابی ریسک‌های درازمدت مانند :
- دیابت نوع ۲
- فشار خون
- چربی خون بالا
- پوکی استخوان
کارهایی که فوق تخصص غدد برای مدیریت یائسگی انجام می‌دهد :
| اقدام | توضیح |
| بررسی وضعیت هورمونی | اندازه‌گیری FSH، LH، استروژن، AMH و... |
| ارزیابی خطرات فردی | سابقه خانوادگی سرطان، پوکی استخوان، بیماری قلبی |
| درمان جایگزینی هورمونی (HRT) | اگر مناسب باشد، برای کنترل علائم و محافظت از استخوان |
| تجویز داروهای غیرهورمونی | برای زنانی که HRT نمی‌توانند بگیرند |
| پایش تراکم استخوان و چربی خون | برای پیشگیری از عوارض بلندمدت |
در چه شرایطی مراجعه به فوق تخصص غدد توصیه می‌شود؟
- قاعدگی نامنظم یا قطع قاعدگی
- ناباروری با علائم هورمونی
- علائم مردانه‌شدن (موی زائد، آکنه شدید، صدای خشن)
- یائسگی زودرس
- چاقی با علائم هورمونی
- پوکی استخوان در زنان جوان
زمینه ها
زمان کار کلینیک
- یکشنبه
- 13.00 – 16.00
- یکشنبه(دیابت)
- 9.00 – 12.00
- چهارشنبه
- 9.00 – 12.00